[vc_row][vc_column][vc_column_text text_larger=”no”]در این مقاله در مورد تاریخ مصر و چگونگی شکلگیری مصر در دوران حاکمانی که نقش مهمی در تاریخ مصر دارند میپردازیم.
هر جای دنیا که بروید احتمال دارد با نشانههایی از تاریخ یا تأثیر مصر برخورد کنید به این جهت میتوان گفت مصر و تاریخ همسانند.
خود تمدن دره و دلتای رود نیل در مصر آغاز شد.
مصریان سازندگان این تمدن بیهمتا همواره به مهارت، پایداری، شکیبایی، خاموشی، آرامش، گذشت و ایمان شناخته شدهاند.
مصر در گوشه شمال شرقی قاره آفریقا واقع شده و از راه شبه جزیره سینا تا آسیای جنوب غربی امتداد مییابد.
این شبه جزیره دروازه شرقی مصر و راه دسترسی مهاجمان در طول تاریخ بوده است.
مصر کشوری مهم و با نفوذ هم در خاورمیانه و هم در آفریقا به شمار میآید. این کشور در قلب جهان عرب واقع شده و مدافع و پاسدار اسلام است به جنوب اروپا و جنوب غربی آسیا نیز نزدیک است و مشرف به دریای مدیترانه و دریای سرخ است.
بنابراین موقعیت جغرافیایی مصر این کشور را محل تلاقی تمدنها و تبادل فرهنگی و نیز هدف دلخواه مهاجمان در سرتاسر تاریخ طولانیاش ساخته است.
تاریخ نوشتاری مصر حدود سه هزار سال ق.م آغاز میشود. زمانی که خودِ نگارش برای نخستین بار ابداع شد. اینک میراث تجربی انسان را میشود اندوخت و خاطرات را حفظ کرد.
پادشاهی منس در مصر
این، عصر تمرکز بخشی بود، گرایشی که به ویژگی حکومت مصر در سرتاسر تاریخ طولانیاش تبدیل شد، تا آنجا که سرانجام از نظرکسانی که خواهان تصمیمگیری نامتمرکز بودند مانعی برای پیشرفت تلقی شد و زمانی که پادشاه افسانهای منس، مصر علیا و مصر سفلی را متحد ساخت و حکومتی متمرکز را در حدود سه هزار سال ق.م بنیان نهاد ارزش و معیارهایی رواج یافت که هنوز به حکومت مصر مسلط و بر شخصیت مصریان تا به امروز تاثیرگذار است.
سپس مصر وارد دوره سلطنت قدیم عصر اهرام شد که از ۲۶۸۶ تا ۲۱۶۰ ق.م دوام آورد طی این مدت مصریان اهرام را در جیزه و سقاره بنا کردند.
مصر پس از آن عصر طلایی وارد یک دوره زوال شد، از آن که در دوره سلطنت میانه دوباره به صورت یک قدرت توانمند سر برآورد، دورهای که عصر ادبیات کلاسیک مصر به شمار میرود از پی این دومین عصرطلایی، مصر با دشوارترین دوره تاریخی اولیه خود روبرو شد.
هیکسوسها در مصر
بدین معنا که به اشغال قبایل آسیایی موسوم به هیکسوس به معنای فرمانروایان سرزمینهای بیگانه درآمد.
این قبایل هنگامی که حکومت مصر ضعیف شده بود به راحتی از مرزهای شرقی کشور گذشتند و بخشهای بزرگی از این سرزمین را به تصرف خود در آوردند.
سرانجام پادشاه مصر جنوبی احمس اول ۱۵۵۰- 1۵۲۵ ق .م پس از مبارزه طولانی و توان فرسا موفق شد آنها را از مصر بیرون کند و به فلسطین براند.
بدین ترتیب سلطنت جدید، سومین و آخرین عصر طلایی مصر باستان برقرار شد.
مصر سیاست خارجی جدیدی را مبتنی بر توسعه طلبی و فتوحات خارجی در پیش گرفت و چندین قدرت را تحت سلطه خود در آورد این دوره که تا سال ۱۰۶۹ ق.م ادامه یافت به عصر امپراطوری مصر فرعونی مشهور است.
مصر پس از این عصر امپراطوری وارد دوره سوم میانه ۱۰۶۹- ۶۶۴ ق.م شد که در آن تنش و فقدان تمرکز حاکم بود.
آغاز بطلمیوس در مصر
از پی آن دوره پسین ۶۶۴- ۳۳۲ ق.م فرا رسید که در آن سلسلههای مختلف مصر حکومت کردند و در مقاطعی مصر با اشغال ایرانیان مواجه شد تا اینکه در سال ۳۳۲ ق.م اسکندر مقدونی از راه رسید. مصر تحت فرمانروایی او و جانشینانش شاهان بطلمیوسی ۳۳۲-30 ق.م به پادشاهی یونانی- بطلمیوسی تغییر شکل یافت.
با شکست کلئوپاترای هفتم ملکه بطلمیوسی از رومیان در سال 30 ق.م مصر بخش مهمی از امپراتوری روم 30ق.م -395 م و سپس امپراتوری بیزانس ۳۹۵ – ۶۴۱ م شد.
محمد علی پاشا و مصر
در سال ۶۴۱ میلادی اعراب مسلمان بر مصر مسلط شدند این سرزمین به یکی از ولایات خلافات اسلامی تبدیل شد، تا اینکه در اوایل قرن نوزدهم محمدعلی پاشا سرباز آلبانیایی ۱۷۶۹- ۱۸۴۹ حکومت مدرن مصر را به روش اروپایی تأسیس کرد.
فرمانروایی خاندان او با انقلاب ۲۳ ژوئیه۱۹۵۲ به پایان رسید. انقلابی که جمهوری مصر را به ریاست محمد نجیب ۱۹۵۲- 1954 و جانشینان جمال عبدالناصر ۱۹۵۴- 1970 و محمد انور سادات 1970- ۱۹۸۱، محمدحسنی مبارک 1981- ۲۰۱۱ برپا داشت.
ویژگی گریز ناپذیر تجربه فرهنگی مصر در سرتاسر تاریخ طولانیاش پایایی و پایداری آن است که با پیوستگی و انباشت و نه گسیختگی متمایز میشود.
دوران جمال عبدالناصر
در این دوره احزاب سیاسی منحل شدند و حقوق بشر نادیده گرفته شد. ناصر در طول ۱۶ سال حکومت فردی اش همواره از آن بیم داشت که دشمنانش منتظر فرصتاند تا انقلاب تازه ای برپا کنند یا چنین مدعی بود تا مشت خود را گره کند. او مردم مصر را از عرصه سیاست دور کرد چرا آنها باعث خود را درگیر سیاست میکردند در حالی که رهبر فرزانه به فکر شان بود و برایشان کار میکرد؟
ناصر میتوانست مثل رابطه عدالت و دمکراسی رهبری کند اما این فرصت را از دست داد و به جایش در خاک مصر بذر استبداد کاشت. که پس از آن به بقیه جهان عرب سرایت کرد یکی از نتایج مدیریت ضعیف رژیم او این بود که مصر در ۵ ژوئن ۱۹۶۷ متحمل شکستی خردکننده از اسرائیل شد آن شکست شکافی عمیق در شخصیت مصریان و عراق ایجاد کرد و تاثیرش و روحیه مصریان تا به امروز ادامه دارد. به مردم ضربه روحی شدیدی وارد شد وقتی دیدند ناصر و ستونهای رژیمش به ویژه ارتش نتوانسته بودند به مسئولیت خود در دفاع از کشورشان عمل کنند. این سرآغاز پایان کار ناصر بود که با این همه در سالهای پیش از مرگش در سال ۱۹۷۰ هنوز میکوشید ارتش را اصلاح او آن را از جناحهای فاسدی که مسئولین شکست تاسف بار بودند را پاکسازی کند.
دوران انورسادات
در حالی که شکست ۱۹۶۷ ضربه تکان دهندهای بود پیروزی افتخار آمیز بر اسرائیل در ۶ اکتبر ۱۹۷۳ در مراحل نخست جنگ اکتبر بیسابقه بود. قهرمان این نبرد رئیس جمهور سادات آن را یکی از بزرگترین روزهای تاریخ توصیف کرد.
در این روز نیروهای مسلح لکه ننگی را که شکست ۱۹۶۷ بر دامن مصر و تمامی نژاد عرب نشانده بود زدودند و سرانجام سرزمینهای از دست رفته را به میهن باز گرداندند با این حال سفر ساده به اسرائیل در ۱۹۷۷ و از پی آن امضای قرارداد صلح سبب خشم بسیاری از مردم در مصر و کشورهای عربی و فراسوی آن شد.
آمادگی او برای برقراری رابطه با اسرائیل عامل اصلی قتل او در 6 اکتبر ۱۹۸۱ بود که زمانی به وقوع پیوست که او هشتمین سالگرد پیروزی عمدهاش را جشن گرفته بود این یکی از سیاهترین روزها در تاریخ مصر بود چطور کسی توانسته بود فرعون را در حالی که در حلقه سپاهیانش بود بکشد آن هم در زمانی که داشت پیروزی بی سابقهاش را جشن میگرفت؟
تشکیل اخوان المسلمین
تشکیل نهضت اسلامی موسوم به اخوان المسلمین از سوی شیخ حسن البنا در سال ۱۹۲۸ در شهر ساحلی اسماعیلیه بر جو سیاسی مصر در قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم تاثیر زیادی گذاشته است.
مباحث مناقشه برانگیز متعددی چون اسلام و مدرنیت، اسلام و دموکراسی، حکومت مذهبی، نظام فرمانروایی و مشاوره، قدرت مذهبی ،اقتصاد اسلامی، نقش زنان و حجاب پدیدار شد.
دوران ملک فاروق
سریال تلویزیونی که در سال ۲۰۰۷ درباره ملک فاروق پخش شد سرگذشت فاروق اول و آخرین پادشاه مصر و سودان را روایت میکرد که از سال ۱۹۳۶ تا ۱۹۵۲ سلطنت کرد.
سریال او را فرمانروای خوش قلبی نشان میداد که به مردمش عشق میورزید و تسلیم اعمال قدرت آنها از طریق صندوق رأی بود و آنچه را که رئیس دولت و وزرا از او میخواستند، انجام میداد با مسئولان مشورت میکرد و نظرهای خود را به آنها تحمیل نمیکرد.
این سریال به ویژه در میان نسلهای جوانتری که پس از حکومت فاروق به دنیا آمده بودند به نحوی بیسابقه محبوبیت یافت.
حسرت گذشته به ویژه دوره پادشاهی نشانه علاقه و اشتیاق مردم مصر به آگاهی از تاریخشان و جان بخشیدن دوباره به آن بود.
در واقع مصر، علی رغم ظاهر ساکت و آرامش وارد فرایند ژرف اندیشی و سازگاری شده بود و در پی راه درستی دستیابی به این نوزایی بود.
طیف وسیع و گوناگونی از دیدگاهها وجود داشت. برخی به دوره پادشاهی افتخار میکردند دیگران با شور از انقلاب ژانویه طرفداری میکردند و آن را سرآغاز تاریخ مینامیدند.
آنها به پرستش ناصر گرایش داشتند و برخی حتی او را آخرین پیامبر میدانستند. حامیان سادات به گامهای بلند او به سوی گشایش سیاسی و آزاد سازی اقتصاد بویژه با توجه به مسئولیت اجتماعی و حمایت از فقرا میبالیدند.
گروه سوم هر دو دوره را نفی میکردند و تاسف میخوردند. که مصر دچار بی تحرکی و رکود است.
اما تاریخ را نمیتوان محو کرد. در روز 25 ژانویه ۲۰۱۱ هزاران جوان مصری در سرتاسر کشور علیه رژیم نظامی حسنی مبارک دست به اعتراض زدند، میلیونها نفر به این اعتراض پیوستند و تظاهرات ۱۸ روز ادامه یافت تا اینکه مبارک در ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ کنارهگیری کرد و حدود ۳۰ سال دیکتاتوری فاسد و حکومت پلیسی آن به پایان رسید.
در سرتاسر این دوره دگرگونی روح مصر باستان، روحیه پایداری، نوسازی و پیوستگی همچنان مصریان امروزی را برمیانگیزد تا شکوه و سربلندی پیشین را به کشور بازگردانند.[/vc_column_text][vc_message icon_fontawesome=”fas fa-feather”]
نویسنده: سرکار خانم الناز صبور
راهنمای ویزای آژانس ژیوار
[/vc_message][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”vista_blue” icon_fontawesome=”fas fa-angle-left”]
مارکوپولو | زندگی پر از ماجرای جهانگرد ایتالیایی
[/vc_message][vc_message message_box_color=”vista_blue” icon_fontawesome=”fas fa-angle-left”]
[/vc_message][vc_message message_box_color=”vista_blue” icon_fontawesome=”fas fa-angle-left”]
[/vc_message][vc_message message_box_color=”vista_blue” icon_fontawesome=”fas fa-angle-left”]
[/vc_message][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][/vc_column][/vc_row]